BEBEKLİK DÖNEMİ ( 0-2 YAŞ )
Bedensel Gelişimi
• Doğumdan itibaren iskelet sistemi gelişimi başlar.
• Baş ve beden en hızlı gelişen organlarıdır.
• Doğan bebekte 270 tane kemik bulunurken, ergenlikte kemik sayısı 350’ye çıkar.
• Beslenme ve uyku gereksinimi en üst seviyededir.
• İlk bedensel hareketler sıra ile yakalama ve emme, baş hareketleri, cisme uzanma ile cismi yakalama, yardımla oturma, tek başına oturma, emekleme, yardımla ayakta durma, bir yere tutunarak ayakta durma, yürüme ve koşma şeklindedir.
• İlk yıl kas gelişimine paralel olarak, kontrollü kas kullanımını basit şekillerle öğrenir fakat yetersizdir.
• İkinci yaşında ise daha fazla bedenini kontrol edebiliyor ve daha hızlı hareket edebiliyordur.
• İkinci yaşın sonlarında koşar, merdiven tırmanır, kaydıraktan tek başına kayar.
Zekâ Gelişimi
• Bu yaş çocuklarında zekânın görüntüsü hareketlerdir.
• İlk aylarda başlangıçta kontrolsüz refleks hareketler gerçekleşir.
• İleriki aylarda zekâsını da kullanarak kaslarını isteği doğrultusunda kullanır.
• Bu yaş çocukları taklitçi davranışlar gösterir.
• Deneme yanılma yoluyla öğrenir.
• Doğru yanlış ayrımı yapmada yineleyen hareketler yapabilir.
• Yaşına uygun oyunlar çocuğun zekâ gelişimini en olumlu etkileyen faaliyetlerdir.
• İkinci yılında yeni buluşlar için girişimlerde bulunur.
Sosyal ve Duygusal Gelişimi
• Bebeğin ilk iletişim aracı ağlamak ve gülmektir.
• Tüm ihtiyaç ve korkularını ağlayarak etrafına belli eder.
• Karnı doyduğu, altı değiştiği, acısı dindirildiği zaman gülerek memnuniyetini etrafına bildirir.
• Sosyal iletişim aracı olarak dili ikinci ayın sonunda başlangıçta cıvıldayarak kullanmaya başlar.
• İkinci yaşa kadar kelime kullanımı, oyunlar kurma, gülme gülümseme, korku, kızgınlık gibi beceri ve hislerini gösterebilir.
• Sosyalleşmesine en büyük katkıyı oyunlar sağlar.
• Bu yaş grubu çocuklar benmerkezcidir.
• Her şeyin sadece ona ait olmasını ister.
• Yürümeyi öğrendiği aylarda ilk bağımsızlık deneyimlerini gösterir.
• Anneden hızla uzaklaşarak ondan bağımsız hareket edebildiğini görmek ister, fakat peşinden gelinmesini de bekler, bu onun güven duygusuna olan ihtiyacından kaynaklanmaktadır.
• İkinci yaşlarda emredici ve talepkârdır.
• Yemeğini kendi yemek ister, onaylanmak ve ona fırsatlar tanınmasını ister.
• Hayal ile gerçeği ayıramaz.
Anne Babalara Tavsiyeler
0-2 yaş çocuklarının en önemli özelliği taklitçi olmalarıdır. Onun hayatında planlara, doğrulara-yanlışlara, zamanı iyi kullanmaya yer yoktur. O sadece içgüdüsel hareket eder. Doğruları anne babalarından öğrendiği gibi yanlış davranışları da onlardan gördüğü gibi yapar. Bu nedenle dikkat etmemiz gereken şeylerin en başında ona güzel örnek olmak gelmektedir.
İlk aylarda ihtiyaçlarını ağlayarak ifade eden bebek, anne babanın davranışlarındaki duruma göre dünyaya olan güven şeklini oluşturur. Ağlayan bebeği sevgi ile kucağına alan, onunla konuşarak emziren, içten gülümseyerek altını değişen anne, bebeğine, kendine ve dünyaya güvenebileceği duygularını hissettirir. Bu, hayatında başarılı bir birey olmasındaki ilk altın anahtardır. Kızgınlıkla, ona bağırarak, hırpalayarak sert bir şekilde kucağına alan veya ihtiyacını karşılamada geciken anne, çocuğunun mızmız, korkak ve çekingen bir insan olmasında temeline ilk çimentoyu atmış olur. Bu yaşlarda çocuğun en fazla ihtiyaç duyduğu duygu sevgi ve güvendir.
Çocuğunuza bir yaşından sonra kendi başına yemek yemesi için fırsatlar vermelisiniz. İlk başlarda etrafını ve kıyafetlerini kirletecektir, bazende kaşığından dökülen yemeği eli ile alıp yiyecektir fakat bu onun özgüvenini geliştirmesinde önemli bir beceridir. Kaşığı tutabilmesi, kendi tuttuğu kaşıktan bir şeyleri yemesi onu farklı deneyimleri göstermesinde cesaretlendirecektir. Çocuk daha sonra oyunlarında farklılıklar deneyecek, sizin güzel resim çizmelerinize kendi tuttuğu kalemle yaptığı karalamaları tercih edecektir. Bu faaliyetlerin hepsi onun kişilik oluşumunda olumlu davranışlardır.
Oyun bu yaş çocuğunun en iyi iletişim kanalıdır. Kendi küçük dünyalarını oyunlarıyla büyütürler. Çocuk oyun, içindeki fazla enerjiyi atmasının yanında çevresini tanımasını, kendini ifade etmesini, karşısındakini anlayabilmesini ve hayal gücünü geliştirmesini sağlar. Oyun ile keşfetme gereksinimini giderir. Bu yaş çocukları, başkalarıyla oynanan oyunları daha çok tercih ederler. Babanın veya annenin onunla oyun oynamak için yere oturup ona yaklaşması onu en fazla mutlu eden eylemdir. Sizinle yapmayı en sevdiği şey oyun oynamaktır. Birlikte oynamayı en sevdiği oyunları onunla her fırsatta oynayın, bu alacağınız en pahalı, gösterişli, müzikli oyuncaklardan daha fazla onu mutlu edecektir. Çocuğunuza vakit ayırmanızdan, onunla oyun oynamanızdan daha önemli hiçbir işiniz yoktur. Bazen bulaşıklarınız, ev temizliğiniz, işyerine vereceğiniz raporlar, konuşacağınız telefon görüşmeleri yarım saat bekleyebilir ve bundan hiçbir şey kaybetmeyiz.
Tüm sevimliliği ile anne babanın dünyasında yer edinen bu yaş çocuğu birinci yaşın sonlarında sizin sınırlarınızı zorlayacak davranışlar gösterebilir. Bu onun doğasında olan annenin bir parçası olduğu duygusunun yerini, bir yaşlarında artık ayrı bir birey olduğunu anlamasına bıraktığı sonucudur. Farklılığını fark eder ve anne babasının isteklerine karşı koyar. İki yaşın sonlarından itibaren ondan “ HAYIRRR” kelimesini sıkça duymaya hazırlıklı olmalısınız. Kendi kararlarını kendi vermek isteyen çocuğun doğru olduğunu düşündüğünüz kararları vermesinde ona güvendiğinizi hissettirmelisiniz. Yanlış olduğunu düşünüyorsanız onunla inatlaşmak yerine birkaç dakika ara verip başka bir şeylerle onun dikkatini dağıtacak bir yol bulabilirsiniz.
Çocuğun bu yaşlarının taklitçilik yaşı olduğunu söylemiştim, bunun bize verdiği bazı sorumluluklar vardır. Bunlardan biride anne babanın birbirleriyle ve çevreleriyle olumlu iletişim içerisinde olmalarıdır. Anne babanın birbirlerine ve çocuklarına sevgi sözcükleri ile hitap etmeleri, çocuğunda dünyayı sevmeyi öğrenmesini sağlar. Evdeki bağrışmalar, kızgın ifadeler, çocuğun çevresi ile bu şekilde sosyal iletişim kuracağını öğretir. Bu konuda “ Sevgi iletişimi her yerde, tartışmalı iletişim mutfakta” diyorum.
Yusuf KAYA
