Çocuklarda genel olarak kaka tutma problemi 2-4 yaş aralığında görülebilmektedir. Tuvalet eğitiminin bu yaş aralığında kazanılmasıyla beraber çocuklar çevresel ve psikolojik etkenlerden etkilenebilmektedir. Anal döneminde olan çocuk dışkılamayı vücudundan bir parçanın kopması olarak algılarken bazı çocuklarda kaka tutmayı alışkanlık haline getirebilirler. Bunun sonucunda da bu durum korkutucu bir hal alabilmektedir. Çocuğun kakasını tutmasının birçok nedeni olabilir. Bu nedenler biyolojik ve psikolojik olarak ikiye ayrılır.
Birçok farklı neden çocuklarda kaka tutma sorununa yol açabilmektedir. En yaygın nedenler arasında erken tuvalet eğitimi ya da çocuğun beslenmesindeki değişiklikler yer alsa da acı veren bir tuvalet deneyimi sonrası çocuk, kaka tutma eğiliminde olabilmektedir.
İlk olarak Çocuk doktora götürülüp ve biyolojik olarak herhangi bir sorun olmadığı halde kaka ve tutma yapamama sorunu devam ediyorsa sorunun kaynağının psikolojik olabileceği düşünülmelidir.
KAKA TUTMA NEDEN OLUR?
Anne-babaların kontrol duygusu yoğun olduğunda, çocuklar bu kontrol ihtiyacını kaka, yemek yeme, uyku üzerinden gösterirler. Bedenden gelen sinyallerini “kontrol bende” diyerek kontrol etmek isterler.
2-4 yaşında görülebilen bu problem çocuğun özerklik ve bağımsızlık sembolüdür. “Benim istediğim olacak, kontrol bende, kakaya hakimim” mesajı verir.
Ebeveynlerin tutumu ısrarcı ya da cezalandırıcı/otoriter ise çocuk bu yolla kendini ifade ediyor ve ispatlıyor olabilir. Özellikle tuvalet eğitimi sırasında cezalandırıcı ve ısrarcı tutumlar çocuğun tuvalet eğitimi süresinin uzamasına ve zorlaşmasına neden olmaktadır.
Annenin mükemmeliyetçi yapısı neden olabilir. Tuvalet eğitime dair katı kurallar, erken tuvalet eğitimi gibi nedenlerle çocuk tuvalet eğitiminde zorluk yaşayabilir.
Kaka tutma probleminde belki de en önemli neden çocuğun yeterli kabul ve onay alamamasıdır. Kabul ve onay alamayan çocuk kendini ispat edebilme çabasına girer. Böylelikle çocuk kabul ve ilgiyi kazanabilmek için bu yolu seçmiş olabilir.
KAKASINI TUTAN ÇOCUĞA NASIL DAVRANILMALI?
- Anne-baba kontrolcü ve mükemmeliyetçi bir tavra sahip ise çocuğa destek olmak için bu durumu en aza indirmek atılacak olan en önemli adımdır.
- Eğer çocuk stres altında olduğundan kakasını tutuyorsa, çocuk için stres yaratan faktörün ortadan kaldırılması gerekir.
- Aile içinde veya başka kişilerin yanında bu konunun üzerine konuşulmamalı, çocuk üzerinde daha fazla baskı oluşturulmamalıdır.
- Çocuğun tuvalet saatlerini kontrol etmeli fakat bunu çocuk üzerinde baskı oluşturacak şekilde yapmamalısınız.
- Çocuğun beslenme alışkanlıkları gözden geçirilmelidir. Abur cubur odaklı, yağlı beslenme engellenmelidir. Lifli ve sağlıklı, bağırsakları harekete geçirici yiyecekler teşvik edilmelidir.
- Çocuğunuza kaka yapmanın neden gerekli olduğunu anlatan kitaplar okuyabilirsiniz.
KAKA TUTMA PROBLEMİ GÖRÜLDÜĞÜNDE YAPILMAMASI GEREKENLER NELERDİR?
- Sürekli kaka üstüne konuşmalar yapmamak gerekir. “Tuvaletin var mı, çıkmadan yap, tekrar dene” gibi tekrarlayıcı sorular çocuğun kendini baskı altında hissetmesine neden olabilmektedir.
- Çocuk klozete zorla oturtulmamalıdır.
- İlk aşamada çocuk istenilen davranışı yerine getirildiğinde ödüllendirilebilir. Fakat bu ödüllendirilme abartılmamalıdır. Unutulmamalıdır ki sözel pekiştireçlerde çocuğun istenilen davranışı tekrar etmesinde önemlidir.
- Çocuğu cezalandırma ve yargılamadan kaçınılmalıdır.
Psikolog Aybüke UYSUN
